दलीयकरणको चक्रव्यूहमा फसेकाे त्रिवि, प्राज्ञिक संकट

ठूलाठूला भौतिक संरचना । प्रशस्त ल्याब र लाइब्रेरी । अध्ययन र अनुसन्धान गर्ने कोठाहरू । हरियाली बगैँचा । विद्यार्थी र प्राज्ञबीचको विमर्श । त्रिभुवन विश्वविद्यालयका पूर्वउपकुलपति केदारभक्त माथेमाले आफ्नो लाइब्रेरीमा विश्वका उत्कृष्ट विश्वविद्यालयहरूको तस्वीर संगृहीत किताबको पाना पल्टाए ।

‘ल हेर्नुहोस्, विश्वविद्यालय यस्तो हुनुपर्छ,’ उनले युरोप र अमेरिकाका विश्वविद्यालयहरू देखाए । हाम्रो जेठो विश्वविद्यालयको हविगत हेर्नुहोस् त ! कस्तो थियो, कस्तो बनायौँ ? माथेमा आफैँले गरेको प्रश्नसँगै मौन बसे ।

०००

६५ वर्षको इतिहास बोकेको मुलुकको जेठो त्रिभुवन विश्वविद्यालय यतिबेला उपकुलपतिविहीन छ । उपकुलपति प्रा.डा. धर्मकान्त बाँस्कोटाको कार्यकाल १६ कात्तिक २०८० मा सकियो । र, त्रिवि उपकुलपतिविहीन भएपछि १९ कात्तिकमा कुलपतिसमेत रहेका प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले शिक्षाध्यक्ष प्रा.डा. शिवलाल भुसाललाई उपकुलपतिको जिम्मेवारी दिए । शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधिमन्त्री अशोक राईको संयोजकत्वमा उपकुलति नाम सिफारिस गर्न सर्च कमिटी बनेको छ । सर्च कमिटीले सिफारिस गरेको व्यक्तिलाई प्रधानमन्त्रीले उपकुलपति बनाउनेछन् ।

त्यसैगरी, आगामी ९ पुसमा राजिस्ट्रार र ६ चैतमा शिक्षाध्यक्षको पद पनि रिक्त हुँदै छ । त्रिवि सेवा आयोगको सदस्य पनि रिक्त छ । यी सबै पदमा दलीय भागवण्डाका आधारमा नियुक्त गर्ने परम्परा बनाइसकेकाे त्रिविले कहिले नेतृत्व पाउँछ, टुंगो छैन ।

‘त्रिवि सेवा आयोगको अध्यक्षबाट सुरु भएको छ । अध्यक्ष कांग्रेसले पायो । अब उपकुलपति, रेक्टर, रजिस्ट्रार पनि भागवण्डामा आउने हो । कहिले आउने हो, टुंगो छैन,’ त्रिविका एक प्राध्यापकले भने । यसरी दलीय भागवण्डाका आधारमा २०४६ सालपछि त्रिविमा नेतृत्व चयन हुन थालेको जानकारहरू बताउँछन् । जसका कारण त्रिविमा बेथिति मौलाएको र प्राज्ञिक अवसानतिर विश्वविद्यालय झरेको मत प्राज्ञहरूको छ ।

कसरी विश्वविद्यालयको ओज गिर्न पुग्यो ? किन विश्वविद्यालय लथालिङ्ग भयो ? के प्राज्ञिक अवसान भएको हो त ? विश्वविद्यालय कस्तो हुनुपर्ने हो ? कस्तो उपकुलपति विश्वविद्यालयलाई चाहिने हो ? यी प्रश्नहरूलाई आज केलाउनेछौँ । आउनुहोस्, देशको जेठो विश्वविद्यालयलाई एक फन्को लगाऔँ ।

Copied: Shilapatra